Jak napisać recenzję noża

Recenzując nóż posługujemy się dwoma metodami badań: obserwacyjną i eksperymentalną. Rezultatem obserwacji jest opis noża, konkretnie jego cech mierzalnych (np. waga i wymiary) oraz cech niemierzalnych (np. wygląd). Metoda eksperymentalna to w przypadku noża zastosowanie go w praktyce w celu określenia jego cech użytkowych.

Z powyższego wynika, że recenzowanie noża jest w dużym stopniu pracą badawczą ze wszystkimi wynikającymi stąd konsekwencjami. Dlatego rzetelna recenzja noża powinna spełniać kryteria poprawnej pracy badawczej. Wśród nich podstawowe znaczenie mają trzy: kompletność, obiektywizm i bezstronność.

• Kompletność jest to badanie i ocena wszystkich cech obiektu, mających wpływ na jego ocenę końcową
• Obiektywizm wynika z doboru właściwych metod pomiarowych oraz doboru właściwych kryteriów oceny wyników
• Bezstronność oznacza nieangażowanie się badacza po stronie z góry założonych tez, co wyklucza m. in. realizowanie wytycznych osób trzecich (zwłaszcza zleceniodawcy lub sponsora badań).

Kryterium kompletności badań jest spełnione, gdy badamy ich obiekt pod kątem wszystkich cech wynikających z jego przeznaczenia. Aby przeprowadzić pełne badania noża i zweryfikować ich wyniki należy zapewnić sobie wystarczającą ilość czasu i nie ulegać pokusie jak najszybszej publikacji tekstu, nawet w przypadku ewentualnego zagrożenia przekroczenia założonych terminów.

Konieczność zachowania obiektywizmu wydaje się zrozumiała, ale łatwo jej uchybić. Najpoważniejszym błędem jest ocena noża na podstawie cech nie wynikających z jego przeznaczenia, lub dla tego przeznaczenia nieistotnych. Przykładem jest zarzucanie maczecie, że kiepsko sprawuje się w kuchni, lub prostemu „robolowi”, że nie jest wykończony na poziomie kolekcjonerskiego rarytasu. Kluczowe dla zachowania obiektywizmu recenzji jest zatem właściwe określenie przeznaczenia noża. Bardzo wskazane jest także uwzględnienie innych istotnych czynników, na przykład ceny, oczywiście o ile ją znamy. Cena jest bowiem elementem pośrednio rzutującym na wiele podstawowych cech obiektu badań, takich jak materiały, poziom wykończenia itd.

Wymóg bezstronności chyba nie wymaga komentarza. Trzeba tu jednak wspomnieć o odpowiedzialności moralnej, jaką ponosi recenzent. Od niego zależy bowiem nie tylko ocena noża, ale pośrednio także ocena knifemakera. Recenzja napisana niezgodnie z kryteriami poprawnej pracy badawczej może mu wyrządzić niezasłużoną krzywdę.

Wróćmy jednak do meritum. Ocena noża nie obejmuje wyłącznie kryteriów mierzalnych znormalizowanymi technikami pomiarowymi, jak wymiary, waga, twardość stali itd. Duża część jest oparta o subiektywne odczucia recenzenta. Dotyczy to takich istotnych parametrów jak ergonomia, walory użytkowe, odporność na tępienie, łatwość ostrzenia itd. Oceniając te parametry nie mamy do dyspozycji norm technicznych, ani ogólnie przyjętych wzorców. Dla zminimalizowania subiektywizmu wskazane jest zatem przeprowadzenie oceny porównawczej. Można ją przeprowadzić używając jako punktu odniesienia noża czy noży o podobnych technikaliach i przeznaczeniu jak recenzowany, najlepiej modeli znanych szerszemu gronu użytkowników. Gdy nie ma takiej możliwości, w ostateczności można posłużyć się normami zwyczajowymi, jednak nie zalecam tego sposobu, bo tak naprawdę każdy użytkownik ma swoją. Bardzo dobrym sposobem na zwiększenie obiektywizmu recenzji i uniknięcie tendencyjności jest zbiorowe przeprowadzanie badań i ocena ich wyników. Prostą, ale skuteczną metodą na uniknięcie pułapek czyhających na recenzenta jest weryfikacja jego pracy przez niezależnych ekspertów.

Ważną cechą recenzji jest jej język i słownictwo. Język powinien być zwięzły oraz komunikatywny, co nie wyklucza zastosowania elementów konwencji nietechnicznej, np. humorystycznej czy literackiej. Słownictwo musi być zgodne z przyjętą terminologią branżową.

Pisząc recenzję należy w miarę możliwości posługiwać się precyzyjnymi i jednoznacznymi sformułowaniami. Sprawa jest prosta jeżeli opisujemy mierzalne dane. Jednak jak wspomniałem duża część oceny noża jest oparta o subiektywne odczucia recenzenta. W tej sytuacji jedynym sposobem uniknięcia zarzutu braku obiektywizmu jest wyraźne zaznaczenie tychże subiektywnych elementów oceny własnej. Takim sygnałem dla czytelnika są zwroty typu „moim zdaniem”, „uważam, że” itd. Inny przykład: zamiast napisać „rękojeść jest niewygodna” właściwiej jest napisać „dla mnie rękojeść jest niewygodna”.

Recenzja napisana według powyższych zaleceń będzie poprawna pod względem merytorycznym. Jednak jest kilka parametrów oceny noża, które nie są standardowym elementem recenzji rozumianej jako typowa praca badawcza. Mam na myśli tzw. klimat noża oraz fun, czyli radość z jego posiadania i użytkowania. Uwzględnienie tych elementów w recenzji z pewnością uczyni ją bardziej atrakcyjną dla czytelnika.

Wiktor Lekney